Wat is productieplanning?

Productieplanning omvat het planningsproces van productieactiviteiten voor een komende periode. Een goede productieplanning houdt rekening met factoren als beschikbare productiemiddelen, lopende orders, en efficiënt gebruik van arbeid, materialen en apparatuur. We onderscheiden daarbij de langere termijn of high level planning (bijvoorbeeld het komend jaar of halfjaar), de planning voor de aankomende periode (bijvoorbeeld de komende 2 weken) en de planning voor de korte termijn (vandaag en de komende dagen).

In een productieplanning komen een aantal zaken terug, zoals een capaciteitsplanning, voorraadplanning, resource planning en productiescheduling. Een accurate vraagvoorspelling vormt tevens belangrijke input voor de productieplanning. De planning zelf omvat onder meer een productieschema, een toewijzing van machines, grondstoffen & mensen en performance indicatoren (KPI’s) die gemonitord kunnen worden om ervoor te zorgen dat de productiedoelen worden behaald. Het uiteindelijke doel van productieplanning is om de productiviteit te maximaliseren, kosten te minimaliseren en klanttevredenheid te garanderen.

Productieplanning versus productiescheduling

Productieplanning en productiescheduling zijn nauw aan elkaar gerelateerd. De productieplanning biedt een overzicht van wat het bedrijf op welk moment wil produceren. De productiescheduling geeft vervolgens een gedetailleerde planning wanneer elke stap in de productie zal plaatsvinden, inclusief de inzet van werknemers, machines en andere specifieke middelen die aan elke taak zijn toegewezen. Productiescheduling kan uiterst complex zijn, vooral wanneer er veel onderling afhankelijke productiestappen zijn en het bedrijf tegelijkertijd meerdere producten maakt. Planningssoftware kan bedrijven helpen complexe schema’s te maken, de voortgang real-time te volgen en snel aanpassingen te maken wanneer dat nodig is.

Lees verder over het onderscheid tussen productieplanning en productiescheduling in onze blog ‘Production scheduling: een dagelijkse productieplanning’.

Waarom is productieplanning belangrijk?

Het hebben van een goede productieplanning is van cruciaal belang om verschillende redenen:

• Efficiënt gebruik van middelen: Door middel van productieplanning kunnen bedrijven hun middelen, zoals arbeid, machines en grondstoffen, optimaal benutten. Dit helpt verspilling te verminderen en de operationele kosten te verlagen.
• Klanttevredenheid: Een effectieve productieplanning stelt bedrijven in staat om consistent aan de vraag van klanten te voldoen door producten op tijd te leveren. Dit draagt bij aan een hogere klanttevredenheid en loyaliteit.
• Kostenbeheersing: Door een goed doordachte productieplanning kunnen bedrijven hun kosten beter beheersen, doordat ze in staat zijn om efficiënter te produceren, overtollige voorraden te minimaliseren en onnodige uitgaven te vermijden.
• Flexibiliteit: Een robuuste productieplanning maakt het mogelijk om snel te reageren op veranderingen in de marktvraag, technologische ontwikkelingen of onverwachte gebeurtenissen, waardoor bedrijven flexibeler en wendbaarder worden.
• Optimalisatie van capaciteit: Door middel van productieplanning kunnen bedrijven hun productiecapaciteit beter plannen en benutten, waardoor ze in staat zijn om hun productiviteit te maximaliseren en tegelijkertijd overbelasting of onderbenutting van middelen te voorkomen.

Een effectieve productieplanning draagt dus bij aan de algehele operationele efficiëntie, concurrentiepositie en winstgevendheid. Het stelt bedrijven in staat om hun middelen effectief te beheren, risico’s te minimaliseren en kansen te benutten in een dynamische zakelijke omgeving.

Wat plan je voor welke termijn?

Productieplanning is een container begrip en kan zoals eerder aangegeven betrekking hebben op verschillende termijnen. Hoe korter de termijn, hoe meer detail de planning omvat. Hoe langer de termijn, hoe meer de planning bedrijfsmatige beslissingen ondersteund. We kunnen de volgende indeling hanteren:

• Lange termijn productieplanning: Dit type planning richt zich op een periode van meerdere maanden tot meerdere jaren en is gericht op strategische beslissingen, zoals investeringen in nieuwe faciliteiten, capaciteitsplanning en productportfolio-analyse.
• Middellange termijn productieplanning: Hier kijken we naar de planning voor een periode van enkele weken tot enkele maanden. Het richt zich op het afstemmen van productiecapaciteit met de verwachte vraag, het balanceren van voorraadniveaus, het maken van leveringsafspraken rondom inkoop van grondstoffen en het plannen van productieactiviteiten zoals personeelsroosters en materiaalbehoefteplanning.
• Korte termijn productieplanning: Deze planning beslaat een periode van enkele dagen tot enkele weken en is gericht op het dagelijkse beheer van productieactiviteiten. Het omvat gedetailleerde taken zoals productiescheduling, het toewijzen van middelen, het plannen van machineonderhoud en het oplossen van operationele problemen.
• Real-time productieplanning: Dit type planning richt zich op het continu monitoren van productieactiviteiten en het dynamisch aanpassen van plannen in reactie op veranderende omstandigheden, zoals machine-uitval, materiaaltekorten of onverwachte vraagschommelingen.

Productieplanning naar type productie

Daarnaast hebben bepaalde sectoren of productieprocessen specifieke vormen van productieplanning, zoals just-in-time planning, lean planning en batchproductieplanning. Het kiezen van de juiste soort productieplanning hangt af van de aard van het bedrijf, de industrie, de marktvraag en andere factoren.

Batch, job en flow productieplanning zijn verschillende benaderingen voor het organiseren en plannen van productieactiviteiten, en ze verschillen in hun focus en toepassing:

Batch productieplanning

Batch productieplanning richt zich op het produceren van producten in batches of partijen, waarbij een groep van vergelijkbare producten samen wordt geproduceerd. Wanneer de batch klaar is wordt overgeschakeld naar een andere groep van vergelijkbare producten.

Het wordt vaak gebruikt in situaties waarin productieprocessen van elkaar verschillen voor verschillende productgroepen, of wanneer het economisch voordeliger is om producten in batches te produceren vanwege setup-kosten of efficiëntie van apparatuur.

Voorbeeld: Een grote bakkerij die verschillende soorten brood produceert in batches, waarbij elk type brood in aparte batches wordt gebakken.

Job productieplanning

Job productieplanning richt zich op het produceren van op maat gemaakte, unieke producten die vaak aangepast zijn aan de specifieke eisen van individuele klanten.

Het wordt typisch toegepast in industrieën zoals maatwerkmeubilair, machinebouw, en aannemerswerk, waar elk product uniek is en het productieproces veel variabiliteit en aanpassing vereist.

Voorbeeld: Een meubelmaker die unieke meubelstukken produceert volgens de specificaties en voorkeuren van elke klant.

Flow productieplanning

Flow productieplanning richt zich op het continu produceren van producten in een gestroomlijnde, sequentiële volgorde, waarbij elk product door een reeks stappen in het productieproces beweegt zonder onderbrekingen.

Het wordt vaak gebruikt in massaproductieomgevingen waar de productieprocessen goed gestandaardiseerd zijn en waar efficiëntie en snelheid van cruciaal belang zijn.

Voorbeeld: Een autofabriek die auto’s produceert op een geautomatiseerde productielijn, waarbij elk voertuig door een reeks van geplande bewerkingen en assemblageprocessen gaat.

Kortom, het belangrijkste verschil tussen deze benaderingen is hoe de productieactiviteiten georganiseerd zijn en welke factoren bepalen hoe de producten worden geproduceerd: in batches, op maat gemaakt volgens specifieke opdrachten, of in een gestroomlijnde, continue stroom.

Stappen in het productieplanning proces

Het productieplanningsproces is dus afhankelijk van de aard van de industrie, het bedrijf en de specifieke behoeften, maar over het algemeen omvat het de volgende belangrijke stappen:

• Vraagvoorspelling: Het proces begint met het analyseren van de vraag naar producten of diensten. Dit omvat het evalueren van historische verkoopgegevens, het verzamelen van marktonderzoek, het identificeren van trends en het voorspellen van toekomstige vraag.
• Capaciteitsplanning: Hier wordt de beschikbare productiecapaciteit geëvalueerd in relatie tot de verwachte vraag. Dit omvat het beoordelen van de capaciteit van machines, arbeid en andere middelen om te bepalen of ze voldoende zijn om aan de vraag te voldoen.
• Productieplanningsstrategieën: Op basis van de vraaganalyse en capaciteitsbeoordeling worden strategieën ontwikkeld om de productieactiviteiten te plannen. Dit kan het bepalen van productieaantallen, productmix, voorraadniveaus en andere operationele beslissingen omvatten.
• Productieschema opstellen of productiescheduling: Het productieschema is een gedetailleerd plan dat aangeeft wanneer en hoeveel van elk product moet worden geproduceerd. Dit omvat het bepalen van start- en einddata voor productiebatches, rekening houdend met factoren zoals levertijden van grondstoffen, productiecapaciteit en doorlooptijden.
• Materiaalplanning: Dit omvat het beheren van de voorraadniveaus van grondstoffen, onderdelen en andere materialen die nodig zijn voor de productie. Het doel is om ervoor te zorgen dat er voldoende materialen beschikbaar zijn om aan de productiebehoeften te voldoen, terwijl overtollige voorraad wordt geminimaliseerd.
• Personeelsplanning: Hierbij wordt bepaald welke personeelsbronnen nodig zijn om de productieactiviteiten uit te voeren, inclusief het plannen van werkschema’s, het toewijzen van taken en het beheren van vakanties en afwezigheden.
• Kwaliteitscontrole: Dit omvat het plannen van controles en inspecties tijdens het productieproces om ervoor te zorgen dat de kwaliteitsnormen worden gehandhaafd en dat eventuele defecten tijdig worden opgespoord en gecorrigeerd.
• Opvolging en bijsturing: Het proces omvat ook het continu monitoren van de productieactiviteiten, het evalueren van de prestaties ten opzichte van het plan en het nemen van corrigerende maatregelen indien nodig om eventuele afwijkingen aan te pakken.

Door deze stappen systematisch te doorlopen, kunnen bedrijven een effectieve productieplanning opstellen die hen in staat stelt om efficiënt te produceren, kosten te minimaliseren en aan de vraag van klanten te voldoen.